y:<j:n:a  MMMM  b:ael:ka
Âim:et: An:ØraD:a raj:iv:n:Î
¾ara
)st:Øt:
 (yha~  iloe sUcna sunne ke ilye kan ke icÇ pr iKlk kre<)
Es: y:<j:n:a ka u¸ðSy:F hm:arð dðS: ki m:ehl:aA<ö k< F m:ØKy:t:H s:am:aej:k Aaòr AaeT:ük dáeÄ s:ð km:j:<r m:ehl:aA<ö k< Ok*: krF Ok Aay:<ej:t: raÄÕiy: )y:tn: ¾ara b:ael:ka eS:S:Ø kñ )et: B:ðdB:av: k< dÝr krn:a hò. y:½ep: Es:i u¸ðSy: s:ð An:ðk kay:ü#m:F ev:eB:À t:rik<ö s:ð Es: p:hl:Ü p:rF p:Ürð dðS: m:ðö kay:ürt: hò.t:T:aep: y:h y:<j:n:a n:y:i edS:a m:ðö v:òµ:aen:k s:Üc:n:a Aaòr )c:ar k< )y:<g: kr Es: u¸ðSy: k< p:Üra krt:i hò.y:h y:<j:n:a Ok raÄÕiy: s:ØJ:av: hò Aaòr Ap:n:ð Aap: m:ðö An:<K:i hò Vy:<öek y:haû s:Üc:n:aA<ö k< Aap: s:B:i B:art:iy:  B:a\:aA<ö m:ðö n: kñv:l: p:Z s:kt:ð hòö b:¡lk ec:*:<ö k< dðK: s:kt:ð hò Aaòr s:Üc:n:aA<ö k< s:Øn: B:i s:kt:ðö hò.At:H B:art: kñ hr k<n:ð m:ðö ¡sT:t: Aaòrt: t:k y:h s:Üc:n:a p:hØûc: s:kt:i hò. y:h I.T. s:mb:¡nD:t: s:ØJ:av: c:ðÀò kñ I.I.T. ¾ara t:òy:ar eky:a g:y:a hòFc:ðÀò m:ðö ¡sT:t: ev:½a v:àx: n:am:k s:ösT:a Es: )dS:ün:ikrN: k< )B:av:p:ÜN:ü -p: s:ð )st:Øt: kr rhi hò ej:s:s:ð y:h s:am:aej:k Aaòr AaeT:ük s:m:sy:a ka hl: h<.Es: ev:\:y: m:ðö AeD:k j:an:kari c:ahn:ðv:al:ð 
I.I.T. c:ðÀò Aaòr ev:½a v:àx: kñ v:ðb: s:aEX k< dðK:ðö.v:ð hòö H MM 
 http://acharya.iitm.ac.in and http://www.vidyavrikshah.org. (The former site also carries a mirror of the latter) 
 
Es: )dS:ün:ikrN: kñ )armB: m:ðö edy:ð g:y:ð kan: kñ ec:*: m:ðö ¡´k krn:ð s:ð Aap: Es:ð s:Øn: s:kt:ð hòö ej:s:s:ð An:p:Z Aaòr dáeÄhin: k< s:Øev:D:a h<g:i . y:h s:ndðS:  ec:*:<ö Aaòr P<X< kñ ¾ara AcCi t:rh m:n: k< )B:aev:t: krt:i hò. B:agy: v:S: Es: t:rh kñ ec:*: Aaòr P<X< Any: kÙC s:ösT:aA<ö ¾ara Ok*: eky:a  g:y:a hò.j:haû B:i hm:n:ð un:ka )y:<g: eky:a hòF us:kñ el:y:ð hm: un:kñ AaB:ari hòö. s:iem:t: sT:an:<ö p:r hi )c:el:t: y:ð ev:c:ar hm:arð Es: kmp:Îy:ÜXr kñ ev:ev:D: B:a\:i OeRXr ¾ara kñv:l: B:art: hi n:hi ev:Ã kñ k<n:ð k<n:ð t:k p:hØûc:ðg:iF y:h s:B:i s:ösT:ay:ð j:an: j:ay:ðög:i. 
 
 
 B:art:iy: b:ael:ka eS:S:Ø ki l:mb:i Aaòr keYn: j:iv:n: y:a*:a
 
b:ael:ka ka j:iv:n: )armB:MM Ok X<kri kñ J:Ül:ð m:ðö....
S:iG:Ò hi b:Zkr MM  X<kri s:ð b:ahr......
us:kñ AaûK:<ö m:ðö ddü 
Aaòr B:y: ........ 
m:aû kñ B:ar m:ðö B:ag: l:ðn:a AarmB:......  
Ap:n:ð B:aIMb:hn:<ö ki 
m:aû sv:-p:.......
 
B:aI b:hn:<ö k< eK:l:at:i......  
 G:r ki s:ari D:Øl:aI krt:i......
IöD:n: kñ el:y:ð l:kRi j:m:a krt:i ......
r<j:g:ar kñ el:y:ð kam: 
krt:i ...... 
y:h s:b: v:h skÝl: m:ðö rhn:ð kñ s:m:y: m:ðö !  ........   
 
y:a eS:x:a m:ðö )T:m: Aan:ð kñ kal: m:ðö !! ...... 
 
 
 
 
Es: py:ari b:cc:i ka b:c:p:n: kñ Aan:nd k< Vy:<ö Cin:a j:a rha hò Q 
sv:sT: ev:kas: Aaòr s:öt:ØÄ j:iv:n: kñ AeD:kar k< Vy:<ö n:kara j:a rha hò Q 
y:h us:ki g:l:t:i hò y:a us:kñ m:aû b:ap: ki Q
 
y:½ep: y:h )dS:ün:ikrN: m:ehl:aA<ö kñ )et: hò t:T:aep: p:Ø,\:<ö kñ el:y:ð B:i y:h ut:n:a hi m:htv:p:ÜN:ü hò.y:h Aav:Sy:k hò ek s:B:i p:Ø,\: c:ahð v:ð ep:t:a h<ö y:a B:aI y:a p:Ø*:F m:ehl:aA<ö ki c:ahð v:ð m:aû h<ö y:a b:hn: y:a p:Ø*:iF  Es: ddüB:ri An:<K:i s:m:sy:aA<ö ka µ:an: h<n:a c:aehy:ð.y:h b:hØt: m:htv:p:ÜN:ü hò Vy:<öek AeD:kt:r p:Ø,\: En: s:m:sy:aA<ö ka karN: h<t:a hò Aaòr us:ki y:h ej:mm:ðdari 
hò ek En:kñ s:ØJ:av:<ö m:ðö s:hay:k b:n:ðö.y:ð s:m:sy:ay:ð s:B:i kñ el:y:ð Ok b:rab:r hòö c:ahð  v:ð eks:i B:i D:m:ü kñ h<ö y:a eks:i B:i B:a\:a kñ h<öF 
                  y:a un:ka en:v:as: sT:an: h< 
Ok J:<p:Ri y:a Ok G:r  y:a Ok n:al:i ka p:aEp: 
                                     
 
At:H Aap: s:B:i m:at:aA<ö k< hm:ara y:h s:ndðS: hò
p:hl:ð Aap: y:ad kiej:y:ð ek Aap: B:i kB:i Ok b:ael:ka T:i Aaòr Up:r el:K:ð s:B:i An:ØB:v:<ö s:ð g:Øj:ri hòö.Vy:a Aap: Ap:n:i py:ari b:cc:i k< v:hi An:ØB:v: dðn:a c:ahðög:i Q 
kÙC p:erv:ar l:Rka k< s:mp:etta Aaòr l:Rki k< Am:an:t: m:an:t:ð hòö.AcCð B:l:ð G:r ki m:at:a B:i j:aûc: s:ð g:B:ü m:ðö ¡sT:t: eS:S:Ø l:Rki hòFOðs:a j:an:n:ð p:r g:B:üen:p:at: kr dðt:i hòö. g:rib: G:ran:ð ki m:aû l:Rki k< j:nm: dðn:ð kñ b:ad us:ð j:an: s:ð m:arn:ð k< B:i t:òy:ar h< j:at:i hòö.kan:Ün:i t:aòr p:r y:h Ok g:Øn:ah hò Aaòr D:m:ü ki dáeÄ s:ð y:h p:ap: hò. 
Vy:a Aap: j:an:t:ð hòö ek b:c:p:n: m:ðö p:aòeÄk B:<j:n: n: em:l:n:ð kñ karN: hi
Aap:ki l:Rki                 Aap:kñ l:Rkñ ki p:tn:i
km:j:<rF b:im:ar Aaòr AS:Vt: rht:i hò.
 
Vy:a Aap: j:an:t:ð hòö ek s:m:an: karN: Ok hi t:rh kñ Pl: dðt:ð hòö Q
Aap:ki l:Rki kñ b:cc:ð               Aap:kñ l:Rkñ kñ b:cc:ð
 
  y:ed l:Rka b:n:ð
        ep:y:³R y:a vy:s:n:i             b:im:ari y:a dÙG:üXn:a s:ð ev:kl:aög: 
                                               y:a y:ed l:Rki b:n:ð 
     ADy:aep:ka y:a n:s:ü y:a RaVXr               y:a Ok m:n*:i 
          
 
 Ab: kehy:ð
l:Rka Ok s:mp:etta  hò Q        l:Rki Ok s:m:sy:a hò Q
At:H Aap:k< Vy:a krn:a c:aehy:ð Q 
dÝs:r<ö s:ð uttar ki Ap:ðx:a n: krðö
IÃr n:ð Aap:k< m:n:F Ædy: Aaòr ev:v:ðk b:Øe¹ edy:a hò
Aap: Ap:n:ð s:ð Es:ka uttar p:t:a l:g:ay:ðö.
y:haû kÙC s:rl: uttar hòö ej:n: p:r Aap: ev:c:ar krðö
b:ðXi Aaòr b:ðXð k< Ap:n:ð d<n:<ö AaûK:<û kñ s:m:an: Ok b:rab:r s:m:J:kr
un:k< Ap:n:i s:mp:etta b:n:ay:ðö
Aap:ka Es: t:rh ka vy:v:har h<n:a c:aehy:ð
un:k< Ok s:m:an: p:aòeÅk Aahar diej:y:
un:k< Ok s:m:an: eS:x:a )dan: kiej:y:ð
un:k< G:r kñ kam:<ö Aaòr B:aI b:hn:<ö kñ dðK:B:al: m:ðö
Ok s:m:an: ej:mm:ðdari diej:y:ð
 
      AaB:ar
Es: )dS:ün:ikrN:  m:ðö n:ic:ð edy:ð g:y:ð kÙC )kaS:n:<ö s:ð ec:*:<ö k<
l:ðkr edK:ay:a g:y:a hò .At:H un:k< D:ny:v:ad kñ s:aT: AaB:ar )kX krt:ð hòö .

1. Early childhood care for survival, growth and development :
    Department of Women & Child Development,
    Ministry of Human Resources Development, Government of India.

2. Girl of Today - Woman of Tomorrow - 2000 :
    National Institute of Public Cooperation & Child Development, N.Delhi

 
y:<j:n:aA<û ki s:Üc:i k< l:aòXð