tSy   -   %s   ke     -     his
sÃnyn!   -   %TpÚ   krte   ÷@     -       causing
h;R<-   h;R       -         joy
k…év&Ï>   -   kaErvae<   me<   v&Ï     -       patriarch   of   the   Kurus
iptamh>   -   iptamh   -I:m   ne     -       grandsire
is<hnadm!   -   is<h   kI   nad   ke   sman     -       lion's   roar
ivn*   -   grjkr     -       having   sounded
%½E>   -   %½Svr   se     -       loudly
z<om!   -   zŒ         -       conch
dXmaE   -   bjaya     -       blew
àtapvan!   -   bfe   àtapI     -       the   mighty
 
   kaErvae<   me<   v&Ï   bfe   àtapI   iptamh   -I:m   ne   %s   ÊyaˆRxn ke   ùdy   me<   h;R
%TpÚ   krte   ÷@   %½Svr   se   is<h   kI   nad   ke   sman   grjkr   z<o  bjaya         ,
 
    Then   the   patriarch   of   the   Kaurava   race,   the   grandsire,   (Bhishma)
in   order   to   cheer   him   (Duryodhana),   roared   like   a   lion   and
blew   his   conch.     (12)
 
@ya   rajyaicya   baela   ,
senapit   s<tae;la       ,
mg   te[e<   kela             ,
is<hnaÊ           ,     25
tae   gajt   Ase   AÑ‚tu   ,
daehI<   sENyaAa<tu     ,
àitXvin   n   smatu   ,
%pjt   Ase     ,     26
teyaic   tulga   sve<   ,
vIrv&ÄIcein   wave<     ,
idVyz<ou   -I:mdeve<   ,
AaS)…irla     ,     27
te   daeNhI   nad   imnle     ,
tew   ÇElaeKy   bixrI-Ut   jale<   ,
jEse<   Aakaz   ka<   pifle<   ,
tuqaEinya<     ,   28
"f"fIt   A<br   ,
%c<b¦t   sagr   ,
]ae-le<   cracr     ,
ka<pt   Ase       ,   29
te[e<   mha"ae;gjre<     ,
ÊmÊimtatI   igirk<dre<     ,
t<v   d¦amaij   r[ture<     ,
AaS)…irlI<     ,   130
 
@ese<   baelta<   ÊyaˆRxn   ,   senapit   g<gan<dn   ,   s<tae;la   ivl][     ,   is<hnad   mg   krI   25
tae   nad   @esa   AÑ‚t   ,   kI<   ÊmÊmla   %-y   sENyaNt   ,   àitXvin   n   mavt   ,
nad   %mqe   baherI   ,   26   Tya   àc<f   nadasve<   ,   -I:mace<   zaEyR   S)…r[   pave   ,   Aai[   Tya   Aaveze<
-I:mdeve<   ,   idVy   z<o   )…<ikla   27   te   daeNhI   nad   @kvqle   ,   te[e<   ÇElaeKy   bixr   Hale<   ,
vaqe   Aakaz   pfle<   ,   tuqaeinya<   28     tev!ha<   kfkfle<   A<br   ,   %c<b¦la   sagr   ,   ivñ
hae%nI   -y-It   sm¢   ,   k<p   svRÇ   sUqla   ,   29   Tya   mhanad"ae;e<   kênI   ,   igirguha
geLya   d[a[UnI     ,   sENyamajI   Tyaic][I<   ,   vajae<   laglI<   r[va*e<   ,   130

tt:   zŒaí   -eyRí   p[vankgaemuoa:   ,
shsEva_yhNyNt   s   zBdStumulae=-vt!   ,,   13   ,,

tt>   -   %ske   bad     -       then
z<oa>   -   z<o     -       conches
c   -   AaEr     -       and
-eyR>   -   ngare     -       kettledrums
p[v   -   Fael   :   tabors
Aank   -   m&d<g     -       drums
gaemuoa>   -   n&is<h     -       horns
shsa   -   @k   saw     -       suddenly
@v   -   hI     -       quite
A_yhNyNt   -   bje     -       blared   forth
s>   -   vh     -       that
zBd>   -   zBd     -       din
tumul>   -   bfa   -y<kr     -       tumultuous
A-vt!   -   ÷Aa     -       was

     %ske   %praNt   z<o   AaEr   ngare   twa   Fael   m&d<g   AaEr
n&is<haid   baje   @k   saw   hI   bje   ,   %nka   vh   zBd   bfa   -y<kr   ÷Aa     ,

      Then   conches,   kettledrums,   tabors,   drums and   horns   suddenly   blared   forth   and   made   a   tumultuous   din.   (13)
 
%d<f   sE<"   vajte<   ,
-yanke<   oa<oate<   ,
mhaà¦yae   jewe<   ,
xakfa<sI   ,     31
-erI   inza[   ma<d¦   ,
z<o   kaha¦a   -ae<g¦   ,
Aai[   -yasur   r[kael!ha¦   ,
-qa<ce   ,     32
Aaveze<   -Uja   ÇahaiqtI   ,
ivs[Ele   ha<ka   detI   ,
jew   mhamd   -ÔjatI   ,
AavrtI   na   ,   33
tew   -efa<cI   kv[I   matu   ,
kaceya<   keé   i)qtu   ,
je[e<   dckla   k«ta<tu     ,
Aa<g   ne"e     ,   34
@ka<   %-eya<ic   àa[   gele   ,
ca<ga<ce   da<t   bEsle   ,
ibédace   daÊle   ,
ih<vtatI     ,   35
@esa   AÑ‚t   tUrb<ba¦u     ,
Aa#kaEin   äüa   Vyak…¦u     ,
dev   ü[tI   à¦yka¦u   ,
vaeFvla   Aaij     ,   36
 
@ezI<   va*e<   vajta<   Anek   ,   Xvin   Hala   -yank   ,   mhaàly   tev!ha<   deo   ,   xIqa<shI
vaqla   ,   31   inza[   f<ka   z<o   -erI   ,   vajt   haeTya   Ha<ja   tutarI   ,   tae<ic   vIra<nI<   kela
b÷prI   ,   r[kLlae¦   -y<kr     ,   32   kae[I   Aaveze<   d<f   ipqtI   ,   kae[I   Tve;e<   gjRtI   ,   Tya
-ye   <mhamÄ   hÄI   ,   tehI   Hale   Anavr   ,   33   tewe<   _yafa<cI   kay   kwa   ,   te   keraprI   %fale
svRwa   ,   ymhI   dckla   ýa   AnwaR   ,   sa<vrena   tnu   tya     ,   34   iktI   %-eic   Asta<   mele   ,
xEyRv<ta<ce   da<t   bEsle   ,   -ye<   ka<pU<   lagle   ,   r[zUrhI   te   ka¦I<     ,   35   @esa   àc<f
r[kLlae¦   ,   @ekaein   äüa   haey   Vyak…¦   ,   dev   ü[tI   àlyka¦   ,   vaqe   Aaij   patla   ,   136

tt:   ñetEhRyEyuR­e   mhit   SyNdne   iSwtaE   ,
maxv:   pa{fvíEv   idVyaE   zŒaE   àdXmtu:   ,,   14   ,,

tt>   -   #ske   bad     -       then
ñetE>   -   s)ed     -       with   white
hyE>   -   "aefae<   se     -       horses
yu­e   -   yu­     -       yoked
mhit   -   %Äm     -       splendid
SyNdne   -   rw   me<     -       in   the   chariot
iSwtaE   -   bEQe   ÷@     -       seated
maxv>   -   maxv     -       Madhava
pa{fv>   -   AjuRn   ne     -       the   son   of   Pandu
c   -   AaEr     -       and
@v   -   -I     -       also
idVyaE   -   AlaEikk     -       celestial
z<oaE   -   z<o     -       conchs
àdXmtu>   -   bjaye     -       blew

     #ske   bad   s)ed   "aefae<   se   yu­   %Äm   rw   me<   bEQe   ÷@
ïI   maxv   AaEr   AjuRn   ne   -I   AlaEikk   z<o   bjaye         ,

      Then,   seated   in   the   splendid   chariot   drawn   by   white   horses,
Madhava   (Krsna)   as   well   as   the   son   of   Pandu   (Arjuna)   blew   their
celestial   conches.         (14)
 
pa<cjNy<   ù;Ikezae   devdÄ<   xn<jy>         ,
paE{fœr<   dXmaE   mhazŒ<   -ImkmaR   v&kaedr:   ,,   15   ,,

paÂjNym!   -   paÂjNy   namk   z<o     -       Panchajanya
ù;Ikez>   -   ù;Ikez     ïIk«:[         -       Hrsikesa
devdÄm!   -   devdÄ   namk   z<o       -       Devadatta
xn<jy>   -   AjuRn           -       Dhananjaya
paE{fœrm!   -   paE{fœr   namk       -       Poundram
dXmaE   -   bjaya       -       blew
mhaz<om!   -   mhaz<o     -       great   conch
-ImkmaR   -   -yank   kmR   vale       -       doer   of   great   deeds
v&kaedr>   -   -Imsen   ne     -       Vrkodara

     ïI   k«:[   ne   paÂjNy   namk   z<o   AjuRn   ne   devdÄ   namk 
z<o   bjaya   ,   -yank   kmR   vale   -Imsen   ne   paE{fœr   namk   mhaz<o   bjaya       ,
 
      Hrsikesa   (Krsna)   blew   His   conch   named   Pancajanya;
Dhananjaya   (Arjuna),   his   own   called   Devadatta;   while   the   valorous
Vrkodara   (Bhima)   blew   his   mighty   conch   called   Poundram.       (15)
 
AnNtivjy<   raja   k…NtIpuÇae   yuixiór:   ,
nk…l:   shdeví   su"ae;mi[pu:pkaE   ,,   16   ,,
 
AnNtivjym!   -   AnNtivjy   namk   z<o     -       Anantavijaya
raja   -   raja       -       the   king
k…iNtpuÇ>   -   k…NtIpuÇ     -       son   of   Kunti
yuixiór>   -   yuixiór     -       Yudhishthira
nk…l>   -   nk…l     -       Nakula
shdev   -   shdev     -       Sahadeva
c   -   AaEr     -       and
"ae;   -   su"ae;     -       Sughosha
mi[pu:pkaE   -   mi[pu:pk   namk   z<o     -       Manipushpaka

      k…NtIpuÇ   raja   yuixiór   ne   AnNtivjy   namk   z<o
AaEr   nk…l   twa   shdev   ne   su"ae;   AaEr   mi[pu:pk   namvale   z<o   bjaye       ,
 
      King   Yudhisthira,   son   of   Kunti,   blew   his   conch   called   Anantavijaya, while   Nakula   and   Sahadeva   blew   their   conches
known   as   Sughosa   and   Manipushpaka   respectively.                     (16)
 
@esI   SvgI–   matu   ,
deoaEin   tae   Aaka<tu   ,
t<v   pa<fvd¦aAa<tu   ,
vtRle<   ka#     ,   137
hae   ka<   injsar   ivjyace<   ,
kI<   te<   -a<far   mhatejace<   ,
jew   géfaicye   javi¦ce     ,
ka<tle   cal!hI   ,   38
kI<   paoa<ca   meé   jEsa   ,
rh<vé   imrvt   tEsa   ,
teje<   kae<daqilya   idza   ,
jeyacein     ,   39
jew   Añvahk…   Aap[   ,
vEk…<QIca   ra[a   ja[   ,
tya   rwace   gu[   ,
ka#   v[UR     ,   140
XvjSt<-avrI   vané   ,
tae   mUitRm<tu   z<ké   ,
sarwI   za'+œgxé     ,
AjuRne<sI<     ,   41
deoa   nvl   teya   à-Uce<   ,
AÑ‚t   àem   -­ace<   ,
je<   sarWy   pawaRce<   ,
krItu   Ase     ,   42 
pa#k…   paiQsI<   "atla   ,
Aap[   puFa<   raihla     ,
te[e<   pa<cjNyu   AaS)…irla   ,
AvlI¦aic     ,     43
prI   tae   mha"ae;   waeé   ,
gajtse   gihé     ,
jEsa   %dEla   laepI   idnké     ,
n]Ça<te<     ,   44
tEse   tUrb<ba¦   -<vte   ,
kaErvd¦I<   gajt   haete     ,
te   harpaEin   ne[ae<   ke%te     ,
gele   tew       ,   45
tEsaic   deoE<   yere<   ,
innade<   Aitgihre<   ,
devdÄ   xnuxRre<     ,
AaS)…irla     ,     46
te   daeNhI   zBd   Acaq   ,
imnle   @kavq     ,
tew   äükqah   ztkªq     ,
hae<   paht   Ase     ,   47
t<v   -Imsen   ivs[Ela   ,
jEsa   mhaka¦   ov¦la   ,
te[e<   paE<f+   AaS)…irla   ,
mhaz<o     ,   48
tae   mhaà¦yjlxé     ,
jEsa   "f"ifla   g<ihé   ,
t<v   An<tivjyae   yuixióé   ,
AaS)…irta   jala     ,     49
nk…¦e<   su"ae;u     ,
shdeve<   mi[pu:pk…     ,
je[e<   nade<   A<tk…     ,
gjbjla   Qake     ,   150
 
@ezI   iSwit   SvgI–<   haet   ,   deoaeinya<   tae   Aaka<t   ,   Aata<   #kfe   pa<fvsENya<t   ,   vtRle<
kay   te<   @eka   ,137   Ahae   ivjyace<   kev¦   sar   ,   Aai[   mhatejace<   -a<far   ,   géfasman
Añ   car   ,   jaeifle   Jya   rwasI   ,   38   @esa   rw   zaei-v<t   ,   idse   meésman   p]yu­     ,
dzidza   HaLya   àkaizt   ,   JyaCya   tejaeblane<   ,   39   jewe<   vEk…{QaxIz   ïIk«:[   ,   sariw
Hala   Aap[     ,   Tya   rwace<   gu[v[Rn   ,   kaeQvrI   krave<   ,   140   jae   mUitRm<t   z<kr   ,   tae
maéit   XvjSt<-avr     ,   sariw   dev   za'+œgxr   ,   AjuRnash   Tya   rwI<   ,   41   pha   nvl
Tya   à-Uce<   ,   kEse<   AÑ‚t   àem   -­a<ce<   ,   ü[unI   tae   pawaRce<   ,   krItse   sarWy   ,   42   -­
paQIsI   "atla   ,   puFe<   Aap[   raihla   ,   mg   pa<cjNy   z<o   Aapula   ,   shj   )…<ikla
ïIk«:[e<   ,   43   tae   z<onad   -y<kr   ,   gajt   Ase   g<-Ir   ,   %dy   pavta<   idnkr   ,
jeiv<   n]Çe<   laeptI   ,   44   tEzI<   kaErvsENya<t   ,   va*e<   gjRt   haetI<   b÷t   ,   tI<   ya
gjRnemajI   luÝ   ,   HalI<   kaeQe<   k¦ena   ,   45   tEsaic   gjRnayu­   ,   Aapula   z<o   devdÄ     ,
vajivta   Hala   pawR   ,   Tyaic   ka¦I<   ,   46   te   daeNhI   z<onad   AÑ‚t   ,   @kvqle   tae<   -ast   ,
kI<   äüa<f   zt-ag   iniít   ,   Aaij   hae^<   pahte<   ,   47   t<v   -Imsen   Aavezla   ,   jEsa
mhaka¦   ov¦la   ,   te[e<   paE<f+nama   Aapula   ,   mhaz<o   )…<ikla     ,   48   mhaàlyIca   jEsa   jEsa
jlxr   ,   tEsa   gfgfla   tae   -y<kr   ,   t<v   z<o   vajvI   yuixiór   ,   name<   An<tivjy
jae   ,   49   nk…¦e<   su"ae;namk     ,   shdeve<   mi[pu:pk   ,   jya<Cya   nade<   A<tk   ,
dckªin   gela   A<trI   ,   150
 
kaZyí   prme:vas:   izo{fI   c   mharw:   ,
x&ò*uçae   ivraqí   saTyikíapraijt:   ,,   17   ,,

kaZy>   -   kaizraja     -       the   king   of   Kasi
c   -   AaEr     -       and
prme:vas>   -   ïeó   xnuxRr     -       an   expert   archer
izo{fI   -   izo{fI     -       Sikhandi
c   -   AaEr     -     and
mharw>   -   mharwI     -       mighty   chariot   warrior
x&ò*uç   -   x&ò*uç     -       Dhrshtdyumna
ivraq>   -   raja   ivraq     -       Virata
c   -   twa     -       and
saTyik>   -   saTyik     -       Satyaki
c   -   AaEr     -       and
Apraijt>   -   Ajey     -       invincible

         ïeó   xnuxRr   kaizraj   AaEr   mharwI   izo{fI   AaEr
x&ò*uç   twa   raja   ivraq   AaEr   Ajey   saTyik

        And   the   expert   archer   and   ruler   of   Kasi,   and   Sikhandi,   the   great chariot   warrior, Dhrshtadyumna, Virata, and the invincible Satyaki;   (17)
 
 
Ô‚pdae   ÔaEpdeyaí   svRz:   p&iwvIpte   ,
saE-Ôí   mhaba÷:   zŒaNdXmu:   p&wkœ   p&wkœ   ,,   18   ,,

Ô‚pd>   -   Ô‚pd     -       Drupada
ÔaEpdeya>   -   ÔaEpdI   ke   pa~cae<   puÇ     -       the   sons   of   Draupadi
c   -   AaEr     -       and
svRz>   -   #n   sb   ne     -       all
p&iwvIpte   -   hep&iwvI   ke   pit     -       O   Lord   of   the   Earth
saE-Ô>   -   su-ÔapuÇ   Ai-mNyu     -       son   of   Subhadra
c     -   AaEr   -       and
mhaba÷>   -   bfI   -ujavale     -       the   mighty   armed
z<oan!   -   z<o     -       conchs
dXmu>   -   bjaye     -       blew
p&wkœ   p&wkœ   -   Alg   Alg       -       respective

      he   rajn!   ,   raja   Ô‚pd   AaEr   ÔaEpdI   ke   pa~cae<   puÇ
AaEr   bfI   -ujavala   su-ÔapuÇ   Ai-mNyu   #n   sbne   Alg   Alg   z<o   bjaye       ,

          Drupada   as   well   as   the   five   sons   of   Draupadi,   and   the   mighty   armed Abhimanyu,   son   of   Subhadra,   all   of   them,   blew   their   respective   conches, O   Lord   of   the   Earth,   (Dhrtarashtra)     (18)

 
s   "ae;ae   xatRraò+a[a<   ùdyain   Vydaryt!   ,
n-í   p&iwvI<   cEv   tumulae   Vynunadyn!   ,,   19   ,,

s>   -   %s     -       that
"ae;>   -   nad   ne     -       uproar
xatRraò+a[am!   -   x&traò+   ke   puÇae<   ke     -       Dhrtarashtra's   followers
ùdyain   -   ùdy     -       hearts
Vydaryt!   -   ivdI[R   kr   idye     -       rent
n->   -   Aakaz     -       sky
c   -   AaEr     -       and
p&iwvI<-   p&iwvI   kae       -       earth
c   -   AaEr     -       and
@v   -   -I     -       also
tumul>   -   -yank     -       tumultuous
Vynunadyn   -   zBdayman   krte   ÷@     -       resounding
 
     AaEr   %s   -yank   nad   ne   Aakaz   AaEr   p&iwvI   kae   -I
zBdayman   krte   ÷@   x&traò+   ke   puÇae<   ke   ùdy   ivdI[R   kr   idye     ,

      And   the   terrible   din,   resounding   through   heaven   and   earth,
rent   the   hearts   of   the   sons   of   Dhrtarastra.                      (19)
 
tew   -UptI   haete   Anek   ,
Ô‚pd   ÔaEpdaidk     ,
ha   kazIpit   deo   ,
mhabaø     ,   51
tew   AjuRnaca   sut   ,
saTyik   Apraijt   ,
x&ò*uç   n&pnaw     ,
izo<fI   hn     ,   52
ivraqaid   n&pvr   ,
je   sEink   muOy   vIr   ,
ithI<   nanaz<o   inr<tr   ,
AaS)…irle     ,   53
te[e<   mha"ae;inrœ"ate<     ,
ze;   kªmR   Avicte<   ,
gjbjaEin   -U-arate<   ,
sa<fU<   phatI     ,   54
tew   itNhI   laek   f¦mi¦t   ,
meé   ma<dar   Aa<daeilt     ,
smuÔj¦   %s¦t   ,
Aakazvel!hI<   ,   55
p&WvIt¦   %lwae<   phat   ,
Aakaz   Ase   Aasuft     ,
tew   sfa   haet   ,
n]Ça<ca       ,   56
s&iò   gelI   re   gelI   ,
deva<   maek¦vadI   jalI   ,
@esI   @k   qa¦I   ipiqlI   ,
sTylaekI<   ,   57
idhaic   idnu   waekla   ,
jEsa   à¦yka¦u   ma<fla   ,
tEsa   hahakaé   %iQla   ,
ithI<   laekI<   ,   58
t<v   Aaidpué;   iviSmtu   ,
ü[e<   H[e<   haey   pa<   A<tu   ,
mg   laeipla   AÑ‚tu   ,
s<æmu   tae   ,   59
ü[aEin   ivñ   s<vrle<   ,
@NhvI<   yugaNt   haete<   vaefvle<   ,
jE<   mhaz<o   AaS)…irle   ,
k«:[aidkI<   ,   160
tae   "ae;u   trI   %ps<hrla     ,
prI   pifsad   haeta   raihla   ,
te[e<   d¦-aé   ivXv<isla     ,
kaErva<ca       ,     61
jEsa   gj"qaAa<tu   ,
is<h   lIla   ivdairtu   ,
tEsa   ùdyate<   -eidtu   ,
kaErva<ceya   ,   62
tae   gajt   j<v   Aa#ktI   ,
t<v   %-eic   ihye<   "altI   ,
@kmeka<te<   ü[tI   ,
savx   re   savx   ,   63
 
Aa[oIhI   Anek   -UptI   ,Ô‚pd   ÔaEpdaidk   AstI   ,   ha   pha   kazIpit   ,   Ase   mhavIr
jae   51   Ai-mNyu   AjuRnaca   sut   ,   saTyik   jae   Apraijt   ,   x&ò*uç   n&pnaw   ,   izo<fI
Ase   Aa[oI   ,   52   ivraqaid   n&pvr   ,   je   sEink   muOy   vIr   ,   Tya<nI<   z<o   inr<tr   ,
vajivle   Anek   ,   53   tae   nad   -y<kr   ATy<t   ,   @ekaein   ze;   kªmR   Avict   ,   gjbjaein
Hale   àv&Ä   ,   -U-arate<   Tyjavya   ,   54     ÇElaeKy   Hale<   k<ipt   ,   meéma<dar     f¦mi¦t   ,
smuÔjl   AakazpyRNt   ,   %s¦avya   lagle<   55     vaqe   p&WvItl   %lwe<   haet   ,   Aakaz   kaes¦U<
phat   ,   n]Ça<ca   sfaic   tew   ,   Hala   kev¦   Tya   ka¦I<   ,   56   s&iò   gelI   re   gelI     ,
deva<is   inraïy   iSwit   AalI   ,   @ezI   @kic   qa¦I   ipiqlI     ,   sTylaekI<   texva<   ,   57
jEsa   àlyka¦   yeta<   ,   idvsaic   ja$   -anu   ASta   ,   tEsa   tev!ha<   Hala   haeta   ,   haha>kar
iÇ-uvnI<   ,   58   te<   deoaein   ïIk«:[   iviSmt   ,   hae^in   ü[e   kI<   ivñaca   A<t   ,   ye[e<
hae$l   ü[unI   AÑ‚t   ,   nad   tev!ha<   AavrI     ,     59     ü[aein   he<   ivñ   va<cle<   ,   natrI
Aste<   lya   gele<   ,   mhaz<o   jev!ha<   vajivle   ,   k«:[pawaRidka<nI<     ,   160   tae   nad   jrI
zmla   ,   trI   àitXvin   haeta   %rla   ,   te[e<   d¦-ar   d[ai[la   ,   kaErva<ca   ,   61   jEsa   shj
p<cann     ,   krI   gjsmUhace<     ivdar[   ,   tEse<   kaErva<ce<   ùdy   -eËn   ,   Tya   z<onade<
qaikle<   ,   62   tae   àc<f   Xvin   j<v   @ektI   ,   t<v   %-eic   xEyR   gai¦tI   ,   @kmeka<te<   baeltI   ,
savx   re   savx     ,   63